موزه گوهر و آرایه های تاریخی، موزه جواهرات دفینه
موزه گوهر و آرایه های تاریخی یا دفینه یکی از بهترین موزه های تهران است که به صورت تخصصی به نمایش جواهرات تاریخی، منحصر بفرد و گرانبها می پردازد. این موزه یکی از موزه های بنیاد مستضعفان است که در مجتمع موزه دفینه ای قرار دارد. در این مجتمع، همچنین می توانید از موزه هنر جهان و موزه پول هم دیدن کنید.
آدرس موزه گوهر و آرایه های تاریخی: خیابان ولیعصر، بلوار میرداماد، نبش کوچه دفینه
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 9 الی 17 – بجز روزهای شنبه
تلفن تماس: 09337947054
قیمت بلیط: 35 هزار تومان
معرفی موزه گوهر و آرایه های تاریخی
در موزه دفینه بیش از نهصد اثر فاخر از جواهرات، تندیس ها، زیورآلات، جنگ افزارها، ابزار آرایش و دخانیات و اشیاء تاریخی برگزیده به نمایش درآمده است. گفتنی است برخی از این جواهرات مثل عصای دست پادشاه هخامنشی، شمشیر فتحعلی شاه و برخی زیورآلات سفارشی از برندهای معروف منحصر بفرد هستند.
دسته بندی آثار موزه گوهر و آرایه های تاریخی
زیورآلات موجود در موزه به دو دسته کلی باستانی و تاریخی تقسیم شده اند. بخش باستانی بخش کوچک و ابتدایی موزه و بخش تاریخی بیشترین آثار را به خود اختصاص داده است.
آثار بخش باستانی
یکی از ویژگی های مهم موزه گوهر و آرایه های تاریخی پرداختن به جواهرات پیش از تاریخ است. با وجود آنکه هدف موزه نمایش سیر تاریخی جواهرات در ایران نیست، اما شروع موزه با آثار باستانی ایران است تا بازدیدکننده بتواند با زیورآلات نیاکان خود، از گذشته های دور آشنا شود.
در ابتدای این بخش، زیورآلات باستانی از جنس صدف، پوسته سخت حیوانات دریایی و یا سفال قرار دارد. اما به ترتیب فنون پیشرفته تری در ساخت زیورآلات از جنس طلا، مفرغ، شیشه و خمیر شیشه بکار برده شد. معمولا در عهد باستان از زیورآلات برای نشان دادن جایگاه اجتماعی، طبقاتی، ثروت و زینت استفاده می کردند.
یکی از آثار جذاب این بخش سنجاق های نذری از جنس مفرغ است که در لرستان در هزار سال پیش از میلاد بدست آمده است. باستان شناسان باور دارند که این سنجاق ها را در دیوار عبادتگاه و معبدها فرو میکردند تا به عنوان نذر به پیشگاه خدایان تقدیم کنند. گریشمن فرانسوی اعتقاد داشت که طرح ماهی و انار بر روی سنجاق ها به نیت باروری، نذر الهه مادر «اَشی» می‌شد. مشابه این سنجاق های نذری در موزه های معروف دنیا نیز وجود دارد.
آثار بخش تاریخی
در بخش تاریخی تکنیک های ساخت زیورآلات بسیار ماهرانه و هنرمندانه است به اضافه اینکه کاربردهای بیشتری در زندگی بشر داشتند. بخش تاریخی شامل:
آثار هخامنشی
از آثار فاخر این بخش دستواره (عصای دست) پادشاه، جام های طلا، ریتون و زیورآلات هخامنشی را می توان نام برد.
یکی از این جام ها، جام طلای منقوش به چهار شیر بالدار و غران است که با تکنیک ریخته گری، قلمزنی و لحیم کاری به صورت دست ساز برای دربار هخامنشی ساخته شده است. سر چهار شیر برجسته و از ظرف بیرون آمده که با تکنیک لحیم کاری به بدنه چسبیده است.
همچنین چندین دست بند طلا از دوران هخامنشی در موزه وجود دارد که یکی از آنها حلقوی شکل و دارای نقش شیر غران در دو سر دست بند است. جالب آنکه این دست بندها به عنوان زیورآلات مردانه توسط اشراف هخامنشی بکار میرفت.
گردنبند ساسانی
هنر در دوره امپراطوری ساسانی که بیشتر از چهارصد سال بر ایران حکومت کرد، بسیار پیشرفت کرد. هنرهایی چون معماری، موسیقی، گچبری و همچنین زرگری که موجب خلق آثار متنوع و زیبایی شد. آثار دوره ساسانی از لحاظ تنوع طرح و فن ساخت بسیار پیشرفته تر از دوران اشکانی بود.
از دوره ساسانی گردنبندهای متعددی در موزه وجود دارد که یکی از آنها را معرفی می کنیم. این گردنبند از جنس طلا با تکنیک ویژه توری باف و زنجیر باف برای یک بانوی اشرافی ساسانی ساخته شده است. شرابه های گردنبند از جنس بدل چینی یا خاک سنگ و کوزه هایی از جنس طلا از گردنبند آویزان است. این کوزه ها نماد ایزد بانوی آبهای روان «آناهیتا» می باشد.
گوهرهای ارزشمند
بخش تاریخی موزه سپس بر اساس نوع گوهر دسته بندی می شود. یعنی ویترین های: الماس، زمرد، یاقوت، پیروزه، مروارید و عاج جداگانه و اختصاصی به نمایش زیورآلات مرصع می پردازد. زیورآلاتی چون گوشواره، سینه ریز و انگشتر.
ساعتی از برند ملکه ویکتوریا
پَتِک فیلیپ (Patek Philippe) از مشهورترین برندهای ساعت سوییس است (تاسیس 1868) که به ساخت ساعت های ملکه ویکتوریا می پرداخت. بنا به سفارش دربار پهلوی از این برند یک ستِ ساعت، انشگتر و گوشواره از جنس طلا مرصع به جواهرات الماس، مرجان و مالاکیت در موزه موجود است که بسیار خاص و زیباست.
تابلو فیروزه نشان برای جشن های 2500 ساله
در موزه، تابلویی از جنس طلا و فیروزه نشان با قابی از خاتم که آرم سلطنتی ایران در بالای اثر نقش شده، قرار دارد که به عنوان هدیه به میهمانان جشن های 2500 ساله هدیه می شد. در آن بیت زیر به خط خوش و زیبا طراحی شده است:
در خانه ما رونق اگر نیست صفا هست
جائیکه صفا هست درآن نور خدا هست
وسایل جواهر نشان
در قسمت آخر موزه نیز اشیاء کاربردی مثل تزیینات منزل، نوشت افزار، وسایل دخانیات، ابزار جنگ و مدال ها و نشان ها که همگی از فلز و یا سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی ساخته شده اند به نمایش درآمده است.
شمشیر جواهر نشان فتحعلی شاه
شاهان قاجاری از شمشیر در مراسم و تشریفات و نیز در جنگ استفاده می کردند. از این دوره شمشیرهای خاصی باقی مانده که ما به معرفی شمشیر جواهر نشان فتحعلی شاه در این موزه می پردازیم.
این شمشیر خاص با جواهراتی چون الماس، زمرد و یاقوت با دسته شمشیری از جنس استخوان و پوشش غلافی از جنس مخمل بنفش آراسته شده است. فلز بکار رفته در دسته شمشیر و تزیینات غلاف آن از طلاست.
روی شمشیر و غلاف هنر گوهرنشانی، گوارسه چینی و قلمزنی بکار رفته است. روی دسته شمشیر یک یاقوت بزرگ و دو یاقوت دیگر بر روی غلاف در بین الماس ها به زیبایی می درخشند.
فتحعلی شاه این شمشیر را در مراسم و تشریفات خاص استفاده می کرد. جواهرات اصیل آن با سایز و وزن خاص و تراش های قدیمی توسط هنرمندان ایرانی ساخته شده است.
سردوشی الماس نشان قاجاری
یکی دیگر از آثار شاخص «سردوشی الماس نشان» است. شاهان قاجاری این نشان عالی را به همراه یک شمشیر جواهر نشان به افراد برجسته کشوری و نظامی به عنوان پاداش اعطاء می کردند.
این سردوشی، زر بافت و دارای نقش شیر و خورشید است که در قابی از برگهای زیتون قرار دارد. بالای نشان مزین به تاج کیانی و همگی با الماس و یاقوت مرصع شده اند. تعداد 73 عدد الماس و 4 عدد یاقوت زینت بخش این نشان هستند.
کوزه قلیان طلاکوب و میناکاری
قلیان در دوره قاجار در میان ایرانی ها محبوبیت زیادی داشت و در بیشتر مجالس عزا، عروسی یا خانوادگی استفاده می شد. یکی از قلیان های خاص قاجاری، کوزه قلیانی است با روکش طلاکوب و میناکاری شده با نقش زنان قاجاری، گل و بوته های رنگارنگ که در موزه موجود است.
جواهرات چشم ببر و الماس
در موزه گوهر و آرایه تاریخی از دوره پهلوی یک سرویس منحصربفرد و زیبا شامل یک جفت خودنویس و خودکار، فندک، دکمه سر آستین، ساعت و انگشتر مردانه از جنس طلا و مزین به جواهرات فاخر وجود دارد که از برندهای معروف به صورت سفارشی خریداری شده. جواهرات این سرویس شامل الماس و «چشم ببر» است که در همه اجزای آن بکار رفته است.
انگشتر و سرآستین از برند فرانسوی شومه، خودکار و خودنویس از برند بریتانیایی پارکر و ساعت مچی از برند مشهور سوییسی واشرون کنستانتین است. همه این برندها به صورت هماهنگ از جواهرات سفارشی استفاده کرده اند. برند شومه (Chaumet) از برندهای مشهور فرانسوی است که ساخت جواهرات تاجگذاری ناپلئون و ژوزفین را انجام داده است.
چشم ببر نیز یک سنگ قیمتی به رنگ طلایی مایل به قهوه ای و بسیار ظریف و شفاف است. منشأ این گوهرها غرب استرالیا و آفریقای جنوبی است که به باور جهانی در دفع چشم زخم یا کاهش استرس موثر است.
فندک های طلای کارتیه
خاندان های سلطنتی و اشراف معمولا برای کالاهای گران قیمت از برند کارتیه خرید می کنند. در موزه گوهر و آرایه های تاریخی یک جفت فندک سفارشی کارتیه از جنس طلا با نقوش قلمزنی شده از ایران باستان به منظور هدیه جشن های پنجاهمین سال سلطنت پهلوی، به نمایش درآمده است. فندک ها در پاریس و سوییس ساخته شده است.
تندیس طاووس فیروزه نشان
در موزه، تندیس طاووسی از جنس نقره و فیروزه وجود دارد که جلب توجه می کند. این اثر که تنها سه عدد از آن تولید شده به روش قلمزنی و مرصع به فیروزه در جواهری مظفریان ایران ساخته شده است. از این سه اثر، یکی به آیزنهاور سیاستمدار و رئیس جمهور آمریکا به عنوان نمادی از ایران هدیه شد. یکی از آنها در دربار محمدرضاشاه (اکنون در موزه) و دیگری در مجموعه جواهرات مظفریان وجود دارد.
موزه های بنیاد در تهران
موسسه فرهنگی موزه های بنیاد در سال 1374 با هدف گردآوری و نگهداری آثار موزه ای موجود در بنیاد شروع به کار کرد. هم اکنون این موسسه 13 موزه در شهرهای تهران، رامسر و اصفهان دارد. از جمله موزه های بنیاد در تهران موزه هنر جهان، موزه پول، موزه تماشاگه زمان یا موزه زمان، خودروهای تاریخی و موزه هنر ایران (کاخ مرمر) در تهران را می توان نام برد.
آدرس دقیق و مسیر دسترسی به موزه گوهر و آرایه های تاریخی
آدرس موزه: خیابان ولیعصر، بلوار میرداماد، نبش کوچه دفینه، مجتمع موزه ای سردار آسمانی
دسترسی با مترو: مترو ایستگاه میرداماد پیاده شوید ، به سمت خیابان ولیعصر سوار تاکسی شوید تا به کوچه نور برسید. موزه دفینه روبروی کوچه نور واقع شده است.
دسترسی با اتوبوس بی آر تی: خط اتوبوس تجریش – راه آهن یا بالعکس را سوار شوید. ایستگاه میرداماد پیاده شوید. سپس پیاده در حدود 5 دقیقه بپیمایید تا به موزه دفینه برسید. مشاهده روی نقشه
مکان های فرهنگی تهران
موزه موسیقی، موزه زمان، موزه فرش، موزه آبگینه و سفالینه، موزه رضا عباسی، پست و ارتباطات، عمارت مسعودیه، سر در باغ ملی را با پوپک تراول تجربه کنید.
باز نشر مطالب سایت پوپک تراول تنها با ذکر نام سایت /https://poopaktravel.com مجاز می باشد.
نویسنده مقاله و عکاس:
خانم لاله مهریاری