زندگی نامه سهراب سپهری، شاعر نقاش اهل کاشان
زندگی نامه سهراب سپهری: زندگی شاعر، اشعار زیبایش درباره زندگی و طبیعت و نقاشی هایش در بین اغلب ما محبوبیت زیادی دارد. اشعار او که به سبک شعر نو سروده شده اند، به سادگی، صمیمیت و پویایی عناصر طبیعی شهرت دارد و ما در اینجا پنجره ای به سوی زندگی او گشوده ایم:
و پیامی در راه
روزی خواهم آمد و پیامی خواهم آورد
در رگ ها نور خواهم ریخت
و صدا خواهم در داد: ای سبدهاتان پرخواب!
سیب آوردم، سیب سرخ خورشید
مطلب خواندنی: شعر صدای پای آب سهراب سپهری با معنی
نگاهی به زندگی نامه سهراب سپهری
سهراب سپهری یکی از مهم ترین شاعران نوپرداز معاصر ایران است، که در نقاشی هم، صاحب سبک و جایگاه برجسته ای می باشد. وی در پانزدهم ماه مهر سال 1307 در شهر کاشان، و در خانواده ای اهل ذوق و هنر به دنیا آمد. (1) پدرش «اسدالله سپهری» کارمند اداره پست و تلگراف بود. مادرش، «ماه جبین»، و بسیار مورد علاقه سهراب بود. مادر بزرگ مادری اهل شعر و ادب بود. شعرهای از او در کتاب «زنان سخنور ایران» آمده است.
پدر سهراب به نقاشی، خوشنویسی و موسیقی علاقه داشت و پسرش را از سن کم برای تمرین نقاشی و خوشنویسی راهنمایی می کرد. بتدریج استعداد سپهری در این هنرها آشکار می شد. پدر که از کودکی سپهری، فلج شده بود، در سال 1341 در گذشت و بار سخت زندگی به دوش مادرش افتاد.
زندگی در کاشان
سپهری تا آغاز جوانی را در کاشان، در باغ بزرگی زندگی می کرد. آن باغ و طبیعت کاشان، تاثیری عمیق و ماندگار بر شخصیت، شعر و نقاشی او گذاشت.
تحصیلات سهراب
سهراب دوره ابتدایی را در «دبستان خیّام» و ادامه تحصیل را در «دبیرستان پهلوی» کاشان گذراند. سپهری پس از پایان دوره دبیرستان در سال 1322 برای گذراندن دوره دوساله دانشسرای مقدماتی پسران، به تهران آمد. سپهری پس از گذراندن دوره دانشسرا، به شهر خود باز می گردد و دو سال در اداره فرهنگ، کار می کند. وی در تابستان سال 1327 دیپلم کامل ادبیات خود را می گیرد. در همین ایام با «مشفق کاشانی» آشنا و دوست می شود.
ازدواج سهراب سپهری
سهراب سپهری هیچگاه ازدواج نکرد بلکه همواره عمر خود را به سفر، مطالعه، نقاشی و نوشتن اشعارش سپری کرد.
«رنگ مرگ» اولین دفتر شعر سهراب سپهری
سپهری اولین دفتر شعر نیمایی خود با نام «مرگ رنگ» را در سال1330 چاپ کرد. او برای تکمیل آموزش نقاشی، در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شرکت کرد و با نشان علمی درجه یک فارغ التحصیل شد.
وی سال های 1333 تا 1340، را در سمت سرپرستی «اداره کل هنرهای زیبا» و سپس «اداره کل اطلاعات کشاورزی» و تدریس در «هنرستان هنرهای زیبا» و «هنرکده هنرهای تزیینی» می گذراند. سرانجام برای همیشه کار دولتی را ترک کرد.
محبوبیت و شهرت سهراب
سال های 1340 تا 1359، نهایت فعالیت ادبی و هنری وی بود. سپهری در این سال ها، بهترین شعرهایش را که طرفداران زیادی داشت، منتشر کرد. همچنین او در بسیاری از نمایشگاه های نقاشی داخلی و خارجی شرکت می کرد.
در همین سالها سفرهای زیادی به خارج از ایران می کند: فرانسه، انگلیس، آلمان، اسپانیا، ایتالیا، اتریش، هلند، یونان، آمریکا، هند، افغانستان، مصر.
بیماری و درگذشت سهراب نقاش
سهراب سپهری از سال 1357 گرفتار بیماری سرطان خون شد. هنگامی برای مداوا به انگلستان رفت که بیماری پیشرفت کرده بود و راهی برای درمان وجود نداشت. ولی سپهری با قلبی سرشار از ایمان و آرامش بیماری دردناک را تحمل کرد. سرانجام در آغاز اردیبهشت 1359 فوت کرد. او در جایگاه ابدی، در روستای «مشهد اردهال»، صحن «امام زاده سلطان علی» در خاک آرمید.
و نترسیم از مرگ
مرگ پایان کبوتر نیست.
مرگ در ذهن اقاقی جاری است.
مرگ در آب و هوای خوش اندیشه نشیمن دارد…
ویژگی های اخلاقی سهراب
سهراب سپهری شاعر- نقاش، با طبعی لطیف و عاشق طبیعت، انسانی صادق و گوشه گیر بود. او پیوسته به وسیله تفکر و اندیشه های عارفانه، در جستجوی رسیدن به حقیقت، جاودانگی و رستگاری بود تا گمشده ی آدمی، یعنی نهایت پاکی، سادگی و اخلاص را بیابد. انعکاس تفکرات عارفانه بر شعرهایش، مخاطبانش را با دنیای خوبی ها، به دور از هر زشتی و نفرت آشنا می کند.
«مشفق کاشانی» گفته است: «در زندگی سادگی را می پسندید، در برخورد، در حرکت، در خانه، در کارگاه، در لباس پوشیدن، در غذا خوردن، در صحبت کردن، در معاشرت. در تمام دورانی که با من در کاشان بود، از او دروغ نشنیدم. در صداقت او تردید وجود نداشت، حالات و رفتار او برای همه دوستانش سرمشق زندگی، آزادی و آزاداندیشی بود.» (3)
برخی منتقدان شاعر را به دور بودن از دردهای جامعه متهم می کردند. سپهری طی سی سال زندگی هنری و ادبی، هیچگاه به منتقدان و تحلیل گران آثارش اعتراضی نمی کرد. بلکه به دور از جنجال های اجتماعی، بی وقفه در کمال آرامش، آثار جدید هنری خود را خلق می کرد، وی دردهای انسان معاصر را شناخته بود. دردهایی که بر روح و روان آدمی آسیب می رساند و راه درمان آن را با زبان خاص خودش، نشان داده است.
سهراب در کنار آفرینش آثار هنری، در هر فرصتی به مطالعه می پرداخت. تسلط به زبان های انگلیسی و فرانسوی، سبب گسترش مطالعاتش می شد.
مطلب خواندنی: سفر از دیدگاه سعدی
سفرها و جهانگردی سهراب
شوق همیشگی«سهراب سپهری» برای سیر و سفر، باعث می شد هرگاه امکان آن فراهم می شد، برای مدتی به گوشه ای از دنیا، می رفت. اعتقاد داشت: «آدم مسافر است پس تا می تواند باید سفر کند». از سال 1336 تا 1340 به شرق و غرب جهان سفر کرد و سفر به مشرق زمین، برایش نوعی سیر و سلوک معنوی همراه داشت. آشنایی با ادیان گوناگون و فرهنگ مشرق زمین، بر شعرش تاثیر فراوان گذاشته است.
زمان برای سپهری بسیار ارزشمند بود و هرگاه می توانست، برای آموختن بهره می برد. در سال 1336 در سفری زمینی به اروپا رفت، در فرانسه به آموزش در رشته لیتوگرافی (چاپ سنگی) در «مدرسه هنرهای زیبا» پاریس پرداخت. در کشور ژاپن، هنر حکاکی روی چوب را آموخت. در بازگشت از ژاپن به هندوستان که برایش جذابیت خاصی داشت، رفت. پس از بازگشت از هند، شعر«گوش کن! دورترین مرغ جهان می خواند» را سرود.
با این حال، دیدن زیبایی ها و جاذبه های دنیا از علاقه هنرمند به کاشان کم نکرد. پروانه خواهر سهراب گفته است: «به کاشان عشق می ورزید. از هر جا خسته می شد، به کاشان پناه می برد. طبیعت کاشان با وجودش آمیخته بود. انس و الفت عجیبی به گلستانه داشت.»(4)
دشت هایی چه فراخ!
کوه هایی چه بلند!
در گلستانه چه بوی علفی می آمد!
من در این آبادی پی چیزی می گشتم:
پی خوابی شاید،
پی نوری، ریگی لبخندی… (5)
مطلب خواندنی: حکایت های گلستان سعدی با معنی
سبک شعر سهراب سپهری
«سهراب سپهری»، از «سبک شعر نو نیمایی» شناخت کافی داشت. وی ضمن پیروی از سبک نیمایی، به سبک خاص خود دست یافته بود. در شعر تصویری وی، عناصر طبیعی همچون نقاشیش جریان دارند، و همه اشیا و موجودات شعور دارند. وی با لحنی صمیمانه و شفاف چشم اندازهای زیبا و تازه ای را به خواننده نشان می دهد. شعر وی به زبان های مختلف ترجمه شده است.
سپهری با تلاش ذهنی عمیق به کمک عرفان، به حقیقت زیبای زندگی، اخلاص و بی آلایشی می رسد. برخی از تفسیر کنندگان شعرش، او را هنرمندی حکیم و عارف می دانند که توانسته راه سعادت را به دوستداران شعرش، نشان دهد.
شعرهای سهراب به ویژه دفترهای پایانی، با استقبال گسترده قشرهای مختلف جامعه روبرو شده است. همچنین کتابها و مقالات فراوانی در نقد و تحلیل آثارش نوشته شده است.
آثار سهراب سپهری:
1- «مرگ رنگ»
2- «زندگی خواب ها»
3- «آوار آفتاب»
4- «شرق اندوه»
5- «صدای پای آب»
6- «مسافر»
7- «حجم سبز»
8- «ما هیچ، ما نگاه»
«هشت کتاب» شامل هشت دفتر در یک مجموعه، چاپ سال 1356
سهراب: نقاش پر شور
علاقه، شوق و استعداد فراوان «سهراب سپهری» به نقاشی با تمرین هایی که از کودکی داشت، نمایان شد. همین شوق او را در جوانی به «دانشکده هنرهای زیبای تهران» کشاند. به گفته خودش ایام فراغتش به تمرین نقاشی می گذشت. بین نقاشی و شعر سهراب شباهت زیادی دیده می شود.
«اهل کاشانم
پیشه ام نقاشی است
گاه گاهی قفسی می سازم با رنگ، می فروشم به شما
تا به آواز شقایق که در آن زندانی است
دلِ تنهایی تان تازه شود
چه خیالی، چه خیالی،… می دانم پرده ام بی جان است
خوب می دانم، حوض نقاشی من بی ماهی است»(6)
نقاشی های ساده هنرمند، نشان دهنده طبیعت زنده و جریان عادی زندگی مردم است. عشق به طبیعت، زمین، کوه، تپه، نهر، درخت و برکه و… در نقاشی هایش به روشنی دیده می شود.
مشفق کاشانی: «او بسیار زود در نقاشی نام آور شد و در آن روزها اکثر تابلوهای خود را به دوستداران این هنر هدیه می داد. اگر کسی صحبت قیمت و یا پیشنهاد وجهی را به او می کرد، ناراحت می شد و می گفت فروشی نیست.»(7)
باز نشر مطالب سایت پوپک تراول تنها با ذکر نام سایت /https://poopaktravel.com مجاز می باشد.
نویسنده مقاله زندگی نامه و آثار سهراب سپهری
خانم هما آقاجعفری، کارشناس ارشد ادبیات فارسی
منابع: زندگی نامه سهراب سپهری
1- نگاهی به سپهری- دکتر سیروس شمیسا، تهران: صدای معاصر 1382.
2- زندگی و شعر سهراب سپهری، از مصاحبت آفتاب، کامیار عابدی، تهران: نشر ثالث،1384
3- مقاله بررسی راههای رهایی انسان معاصر از بستگی های دنیوی در شعر سهراب سپهری، ابراهیم رنجبر، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، بهار1389، شماره 27
4- هشت کتاب، سهراب سپهری، طهوری، 1386