حمام قجر قزوین، یکی از جاهای دیدنی شهر قزوین از دوره صفوی

• قزوین, موزه
• آوریل 25, 2021

حمام قجر قزوین، یکی از جاهای دیدنی قزوین و قديمی ترين حمام موجود در این شهر است كه از دوره صفوی به جا مانده است. این حمام که یک موزه مردم شناسی جذاب نیز هم هست به دلیل داشتن فضاهای متفاوت و زیبا می تواند لوکیشن عکاسی نیز باشد. با پوپک تراول همراه باشید تا با این موزه زیبا، آدرس، ساعت بازدید و قیمت بلیط آشنا شوید.

در گذشته در شهر قزوین حمام های زیادی وجود داشت. که امروزه چهار حمام ازجمله حمام قجر و بلور از دوره صفوی و حمام های حاج میر حسن و شاه (رضوی) از دوره قاجار به عنوان، قابل بازدید هستند.

حمام قجر یا موزه مردم شناسی قزوین کجاست؟

 این حمام-موزه در بافت قدیمی شهر در محله درب کوشک و در خیابان عبید زاکانی، كنار بازارچه و مسجد آقا كبير، قرار دارد. مشاهده روی نقشه

حمام قجر قزوین، لوکیشن خوب برای عکاسی

به دلیل رنگ آبی کاشی ها و تزیینات آجرکاری و حوض آب در وسط لوکیشن عکاسی بسیار خوبی برای علاقمندان است.

تاریخچه حمام: از دوره صفوی و به ویژه دوره قاجار حمام های عمومی بسیاری در سراسر ایران هنوز پابرجاست. یکی از شهرهایی که تعداد زیادی حمام عمومی قدیمی در آن وجود دارد قزوین است. از حمام های دوره صفویه در این شهر می توان به حمام قجر اشاره کرد. این حمام یا گرمابه در سال ۱۰۵۷ قمری به دستور شاه عباس دوم صفوی و توسط امير گونه خان از سرداران وی ساخته شده است.

در ابتدا نام آن، حمام شاهی بود. اما چون در دوره قاجار بازسازی می شود به نام قجر معروف می شود.

در گذشته بر کتیبه سر در آن وجود داشته به سال ۱۰۵۹ قمری می باشد که شعری داشته:

از سر لطف شاه ساخت حمامی               به لطافت قبول هر مقبل

چو یکی از درون برون آید               «صحت عافیت» بود تاریخ

ویژگی های معماری حمام قجر قزوین

مساحت حمام قجر 1045 متر مربع است و دارای دو قسمت مردانه و زنانه جداگانه است. همانند سایر گرمابه های ایرانی از سه بخش اصلی یعنی سربینه، میان‌در و گرمخانه تشکیل شده است:

سربینه حمام که رختکن حمام محسوب می شده حوضی زیبا و بزرگ در قسمت مرکزی خود دارد که به پاشویه معروف است. پلان سربینه به شکل هشت ضلعی است و هر ضلع آن دارای شاه‌نشین‌ و طاق‌نما است. این بخش به وسیله میان در به گرمخانه متصل می‌شود.

میان‌در فضاییست که سربینه را به گرم خانه متصل می کند.

گرمخانه فضای اصلی استحمام در حمام ها بوده. که خود شامل قسمت های گوناگونی مانند: خزینه آب گرم، چال حوض «منبع آب سرد»، اعیان نشین و آب انبار. گرمخانه مردانه و زنانه این حمام به شكل چليپاست (صلیبی شکل) و اتاقك هايی برای شستشو در شرق و غرب آن تعبيه شده است.

انتقال آب در این حمام با لوله های سفالی «تنپوشه های سفالی» انجام می‌گرفته است. 

گنبد و تزیینات حمام قجر قزوین

پوشش بنا گنبدی است و در هر گنبد جامخانه ای شیشه ای عمل نورگيری را انجام مي دهد. تزیینات حمام عبارتند از کاشی کاری، رسمی بندی (مجموعه ای باریک از طاق های موربی که همدیگر را قطع کرده و از تقاطع آنها جهت زدن طاق در معماری سنتی استفاده می شده است). و نیز یزدی بندی در سقف ها است که اکثر آنها پوشش گنبدی شکل دارند که ضمن تهویه هوا خاصیت نورگیر را نیز دارد. کف آن با سنگ مرمر مفروش شده ضمن اینکه پشت بام این حمام نیز هم‌سطح خیابان است.

موزه مردم شناسی حمام قجر

موزه مردم شناسی قجر دارای سه بخش اصلی اقوام، آداب و رسوم و مشاغل است.

اقوام قزوین

بخش اقوام در قسمت «سر بنیه» حمام تعبیه شده که اقوام مختلفی چون تات (اقوام ایرانی تبار در نوار شمالی ایران). مراغی (یکی از گویش های زبان تاتی که در قزوین و منطقه الموت مرسوم است)، کرد، لر و ترک به نمایش درآمده است.

آیین ها و مراسم در قزوین

قسمت دوم موزه در بخش «میان در» حمام قرار دارد و آیین های ملی و مذهبی را به نمایش گذاشته است. آیین هایی چون سیزده به در، پنجاه به در (یکی از آئین های مردم قزوین به پاسداشت باران بهار)، مراسم شیرواره و مراسم سوگواری سالار شهیدان حسین علیه السلام.

مشاغل و صنعتگران سنتی قزوین

بخش سوم یا مشاغل نیز در گرمخانه حمام است و مشاغلی چون پنبه‌ریسی، عطاری، پینه‌دوزی، سرگذر، مسگری و سفیدگری، آهنگری سنتی، دعانویسی، حلاجی، حجامت. به وسیله مجسمه هایی در موقعیت های مختلف نمایش گذاشته‌شده است.

عکس یادگاری با لباس اقوام قزوینی در فضای حمام قجر

در قسمت انتهایی گرمابه برای تنوع در موزه، عکاسخانه‌ای راه‌اندازی شده که بازدیدکنندگان می‌توانند با لباس اقوام قزوینی عکس بگیرند. علاوه بر این با در نظر گرفتن ویترین، برخی از اشیا و ابزارآلاتی که درگذشته استفاده می‌شد نیز در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده‌شده است.

این اثر تاریخی در سال ۱۳۷۹ به شماره ۱۲۶۰۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

باز نشر مطالب سایت پوپک تراول تنها با ذکر نام سایت /https://poopaktravel.com مجاز می باشد.

برای دیدن همه مکان های دیدنی قزوین کلیک کنید.

نویسنده مقاله:

خانم لاله مهری یاری

منابع:

1- سایت رسمی وزارت میراث فرهنگی: ویزیت ایران

2- سایت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین

3- سایت حمام قجر

4- خبرگزاری ایسنا