مقبره سیف الدوله ملایر

• جاهای دیدنی ملایر, مقبره و آرامگاه
• مارس 22, 2021

مقبره سیف الدوله ملایر یک آرامگاه خانوادگی تاریخی مربوط به دوران قاجار است که بر بالای تپه مناجات ملایر واقع شده است. از لحاظ موقعیت بر بالای تپه بلند و منظره زیبای اطراف این مجموعه بسیار دیدنی است. در این مقاله سعی کردیم شما را با تاریخچه و زیبایی های پارک و عمارت سیف الدوله آشنا کنیم.

مجموعه باغ سیف الدوله ملایر

مجموعه باغ سیف الدوله ملایر که در شمال شرقی این شهر و در دامنه کوه گرمه واقه شده است در دوران قاجار ساخته شده است. این مجموعه شامل باغ، مسجد، حمام، مقبره و قلعه و حصار محاط بر باغ است. هم اینک باغ، مسجد، مقبره و قسمت هایی از قلعه و حصار باقی مانده و بقیه قسمت ها تخریب شده است.

سیف الدوله فرزند فتحعلیشاه و حاکم ملایر

سلطان محمد میرزا ملقب به «سیف الدوله» فرزند چهل و هشتم فتحعلیشاه قاجار بود. او در سال 1305 ه.ق به حکمرانی ملایر منصوب شد و تا سال 1308 ه.ق در این مقام ماند. سیف الدوله از مریدان مشایخ سلسله صفی علیشاهی بود. به همین جهت خانقاه صفی علیشاه را در تهران بنا نمود.

وقف سیف الدوله یادگاری برای مردم ملایر

وقتی سیف الدوله برای اولین بار در سال 1304 ه.ق حاکم ملایر شد، در آن زمان ملایر شهرستانی فاقد امکانات رفاهی لازم بود. حاج سیف الدوله تصمیم گرفت تا پارک و تفریحگاهی را برای مردم ملایر بنا نهد. یکی از دلایل دیگر که در منابع مکتوب ذکر شده این است که سیف الدوله در محل کنونی آرامگاه سیفیه، مشغول برپایی نماز بود. بعد از خاتمه نماز احساس کرد منطقه دارای گرمای زیاد و هوای بدی است. با حالت تاسف رو به اطرافیان خود نمود و گفت در نماز با خدای خود عهد نمودم در این محل پارکی احداث نمایم مفرح که تفریحگاه مردم ملایر گردد. او به عهد خود وفا نمود و این مجموعه را وقف مردمان این شهر کرد. باغ سیفیه امروز یک باغ ایرانی تاریخی با ارزش و نیز یک تفرجگاه باصفا برای مردم است.

سیف الدوله همچنین در طول سالیان، مقام و عناوین حکومتی گوناگونی پیدا کرد. از جمله وی حاکم گرگان، وزیر تجارت، حاکم خوزستان و حاکم کرمانشاه شد. اما سیف الدوله پایان عمر را در ملایر گذرانید. در نهایت در ملایر، کنار پارک و گردشگاه عمومی که احداث کرده بود روی تپه مناجات دفن گردید. مقبره او هنوز بر روی این تپه پابرجاست.

برای آشنایی با تپه باستانی و شگفت انگیز دوران ماد به نام تپه نوشیجان ملایر کلیک کنید.

معماری و ویژگی های مقبره سیف الدوله

مقبره سیف الدوله ملایر از نوع مقابر غیر مذهبی و دارای پلان چهار ضلعی است. در واقع یک چهار ضلعی گنبد دار است. این بنا در هر ضلع دارای یک ورودی بزرگ در مرکز ایوان با پوشش طاقی شکل است. دو ورودی کوچکتر با اتاق های کوچک واقع در چهار گوشه گنبدخانه به داخل راه پیدا می کند. فقط در ضلع جنوبی است که دارای یک ورودی بزرگ در مرکز ایوان و دو پنجره در طرفین آن می باشد و باعث وجه تمایز آن از دیگر اضلاع شده است.

در داخل مقبره اتاق بزرگی در وسط قرار گرفته که پوشش گنبدی دارد. در زیر گنبد با آجرکاری زیبا و نقوش هندسی رنگی تزیین شده است. همچنین در چهار گوشه اتاق اصلی، 4 اتاق کوچک مربع شکل است که با پوشش نیم گنبدی بنا شده اند. هرکدام از اتاق ها با خروجی به بیرون راه پیدا می کند و با دو ورودی نیز به داخل مقبره ارتباط پیدا می کند. در داخل مقبره تابلویی بزرگ که بر روی آن آیه ای از قرآن کریم با خطی بسیار زیبا نگاشته شده است جلب توجه می کند. در داخل مقبره چند عکس و تابلو از سیف الدوله و امیرمؤید نوه او و دیگر افراد خانواده وی مشاهده می شود. ضمن دو تابلو تصویر تمام قد و تصویری از چهره سیف الدوله وجود دارد.

برای دیدن موزه زیبای دوران قاجار به نام خانه موزه لطفعلیان ملایر اینجا کلیک کنید.

محوطه زیبای مقبره سیف الدوله بر فراز تپه

در محوطه مقبره و در ضلع شمالی آن حوض بزرگ دایره ای شکلی که از سنگ و با ملاط ساروج ساخته شده است و یک حوض کوچک در جنوب حوض دایره واقع شده است. این محوطه دارای طرح و نقشه حساب شده و پیچ و خم های زیبایی است. متاسفانه به علت دخالت اداره اوقاف شهرستان ملایر، بنایی بزرگ تر از مقبره به صورت هشت ضلعی محاط بر مقبره قدیمی ساخته شده است. اگر به این منوال پیش برود مقبره دوره قاجاری و بافت قدیمی آن به دلیل ساخت و سازهای غیراصولی از بین خواهد رفت.

مصالح بومی و پایدار مقبره

مصالح به کار برده شده در این مقبره متناسب با معماری بومی و شرایط زیستی منطقه است که نقش مهمی در پایداری این بنا داشته است.

مجموعه‌ پارک و مقبره‌ سیف‌الدوله تحت عنوان باغ ایرانی در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.

مقبره سیف الدوله کجاست؟

باز نشر مطالب سایت پوپک تراول تنها با ذکر نام سایت و آدرس /https://poopaktravel.com مجاز می باشد.

دیدنی و جاذبه های ملایر

برای آشنایی با تاریخ کهن تپه باستانی گوراب ملایر و دژ مستحکم مادها در تپه باستانی نوشیجان اینجا را کلیک کنید.

گردآوری مطلب و عکس ها:

خانم لاله مهریاری

منابع:

1- سایت اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ملایر

2- مقاله عناصر معماری پایدار در باغ سیف الدوله شهرستان ملایر، نویسنده: مجید ساریخانی، درج شده در پرتال جامع علوم انسانی