آثار استاد حسین بهزاد، هنرمند مینیاتور در موزه بهزاد سعدآباد
استاد حسین بهزاد هنرمند و نقاش برجسته مینیاتور ایرانی است که سالهای عمرش را صرف نقاشی و مطالعه در هنر نگارگری ایران کرده است و توانست موجب تغییر و نوآوری سبک سنتی نگارگری ایرانی بشود. با ما همراه شوید تا شما را با زندگی نامه، آثار استاد حسین بهزاد و شاگردانش، سبک هنری و موزه بهزاد آشنا کنیم.
این موزه همچنین از موزه های دیدنی و هنری تهران است.
موزه بهزاد در کاخ سعدآباد
«موزه بهزاد» در مجموعه سعدآباد به نمایش 289 اثر از آثار استاد حسین بهزاد مینیاتوریست معروف ایرانی می پردازد که توسط پرویز بهزاد پسرش در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته است. این موزه دارای چندین سالن با آثار مختلفی از طراحی با مداد، مرکب، نگارگری رنگی با موضوعات گوناگون است که از دوره های مختلف هنری استاد بهزاد انتخاب شده است. این موزه همه روزه به جز روزهای سوگواری برای عموم قابل بازدید است.
ساختمان موزه بهزاد در «کاخ ولیعهد» مجموعه سعدآباد واقع شده است. بنای ساختمان در اواخر دوران قاجار ساخته شده و ابتدا دفتر کار و استراحتگاه رضا شاه پهلوی بود. اما در دوره پهلوی دوم به عنوان اقامتگاه تابستانی «رضا پهلوی» در دوران کودکی و نوجوانی استفاده می شد. بعد از انقلاب این بنا مدتی انبار وسایل کاخ شد و سرانجام در سال 1373 به مناسبت صدمین سال تولد استاد بهزاد و نیز روز جهانی موزه ها، این ساختمان به «موزه بهزاد» تغییر کاربری داد.
زندگی نامه استاد حسین بهزاد
استاد حسین بهزاد از نام آوران هنر مینیاتور ایرانی است که در اردیبهشت ماه سال 1273 شمسی در محله روبنده دوزان تهران در خانواده ای هنری بدنیا آمد. جدش میرزا لطف الله اهل شیراز بود. اما پدرش میرزا فضل الله اصفهانی در اصفهان متولد شد و شغلش نقاشی و قلمدان سازی بود. حسین از کودکی با هنر نقاشی و مینیاتور ایرانی آشنا شد. پدر که به استعداد و ذوق پسرش «حسین» پی برد او را در سن شش سالگی به مدرسه مجمع الصنایع، که از جمله مدارس معتبر در دوران قاجار بود فرستاد تا هنر نقاشی را بیاموزد. حسین نزد استادش «ملاعلی قلمدان ساز» به آموختن فنون نقاشی پرداخت.
حسین عاشق نقاشی بود، خودش در این باره می گوید:« احساس ناشناخته ای مرا به سمت نقاشی می کشید و من وقتی در پی این احساس قلم به دست می گرفتم، مثل تشنه ای بودم که به آب زلال دست پیدا کردم. همه دنیای من نقاشی بود.
شاگردی نزد استاد نقاش
اما متاسفانه در سالهای شیوع وبا در ایران، حسین پدر و استادش را در اثر همین بیماری از دست داد. مادرش، حسین را به دست شاگرد ملاعلی یعنی «حسن آقا پیکرنگار» سپرد. حسین که در حجره استادش شاگردی می کرد برای بدست آوردن درآمد، هنر نقاشی را بخوبی آموخت. حسین 12 سال نزد استاد نقاشی آموخت و کار کرد.
پس از اینکه حسین توانست سفارشات زیادی از مشتری ها دریافت کند تصمیم گرفت حجره جداگانه ای را ابتدا در کاروانسرای حاج رحمان خان و سپس در نزدیکی شمس العماره اجاره کند و در کار خود مستقل شود. بعدها حسین بهزاد با میرزا غلام حسین خان میناسازباشی در کارگاهش در راسته طلاسازان بازار تهران به همکاری پرداخت.
ازدواج و فرزندش پرویز بهزاد
استاد حسین بهزاد در سن 24 سالگی با دختر صاحبخانه اش به نام سکینه مهرورزی (عزیزه خانم) ازدواج کرد و پسرش پرویز حاصل این ازدواج بود. پرویز بهزاد هم مانند پدر دارای استعداد نقاشی بود اما استاد که سختی های زیادی در راه هنر کشیده بود مانع از انتخاب هنر نقاشی به عنوان حرفه برای پسرش شد و در نتیجه پسرش حرفه پدرش را دنبال نکرد.
استاد بهزاد نقاش ایرانی در سال 1325 شمسی در اداره باستان شناسی استخدام شد و همچنین در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس مشغول شد.
دوستی با میرزاده عشقی
استاد حسین بهزاد از دوستان صمیمی میرزاده عشقی بود و از نظر طرز فکر بهم نزدیک بودند. عشقی به کارگاه نقاشی استاد رفت و آمد زیادی داشت. اما پس از ترور و درگذشت عشقی استاد اندوهگین تا مدتها به مزار عشقی در آرامگاه ابن بابویه شهر ری می رفت. در سالهای بعد استاد تصمیم گرفت در همانجا یک مقبره خریداری و به سبک خود بسازد.
آثار هنری تجاری
استاد بهزاد که به سبک مینیاتور قدیمی ایران علاقه داشت، آثار استادان معروف مینیاتور از دوره تیموریان و صفویان یعنی استاد کمال الدین بهزاد و رضا عباسی را کپی می کرد و به فروش می رساند. کار کپی او چنان ماهرانه بود که تشخیص کار اصل و کپی برای بیننده دشوار بود. در همین زمان، کار تذهیب یک نسخه باارزش و قدیمی خمسه نظامی به استاد بهزاد سپرده شد که اثری برجسته بود و مانند بسیاری از کارهای استاد، به مجموعه دار غربی فروخته شد.
شاهزاده ارفع الدوله در موناکو فرانسه موزه ای برپاکرد و آثاری را که به استاد بهزاد سفارش داده بود به عنوان عتیقه به غربی ها به قیمت گزاف فروخت. استاد بهزاد در آن زمان در اوج شهرت بود.
سفر فرانسه
استاد بهزاد در سال 1314 شمسی به فرانسه سفر کرد و در آنجا به مدت بیش از یک سال به مشاهده و پژوهش در مورد نقاشی و آثار برجسته جهان در موزه های لوور، ورسای و گیمه پراخت. ایشان همچنین به مطالعه آثار هنری شرقی و اسلامی موجود در موزه ها نیز پرداخت.
این سفر باعث تحول بزرگی در روش و طرز فکر استاد در مورد نقاشی و مینیاتور ایرانی شد. استاد پس از بازگشت از فرانسه طی مصاحبه ای نظر خود را اینطور بیان کرد: «مطالعه من در سبک های مختلف نقاشی ایرانی و خارجی به این دلیل بود تا بتوانم سبکی با دارا بودن ویژگی های ایرانی اما منطبق با هنر روز دنیا بوجود بیاورم.» همچنین در جای دیگر گفته بود: «من در این سفر شکفته شدم و پنجه های من از آن به بعد شور و احساس تازه ای یافته است.»
بازگشت از فرانسه و خلق آثار جدید
استاد بهزاد پس از بازگشت به مرور زمان از تولید آثار تجاری و سفارشی دست کشید. او پس از این سفر توانست با نوآوری و تغییر در هنر معاصر نگارگری ایران، روش جدیدی پیش پای سایر هنرمندان معاصر قرار دهد و این هنر را از تکرار و سکون رها کند و به آن شکل نوینی بدهد.
آثار حسین بهزاد
از جمله تابلوها و آثار استاد حسین بهزاد که باارزش و برجسته است میتوان به فردوسی، ایوان مدائن، فتح بابل، شب قدر حافظ و نفت اشاره کرد. همچنین استاد 50 نقاشی برای یک نسخه خیام مُذهِب کشیدند از آثار شاخص ایشان محسوب می شود.
استاد بهزاد خدمت بزرگی به هنر نگارگری ایران کرد و هم خود او و هم هنر ایرانی را دوباره مشهور کرد. از جمله هنرمندان جهانی که در مورد استاد بهزاد نظر داده اند، ژان کوکتو، هنرمند و هنرشناس مشهور فرانسوی است که گفته بود: «بدون تردید حسین بهزاد هنرمند ایرانی در قرن حاضر، سرآمد هنرمندان مینیاتور از نظر قدرت طراحی و رنگ آمیزی است.» همچنین آندره مالرو نویسنده و هنرشناس شهیر فرانسوی بعد از بازدید نمایشگاه استاد بهزاد در موزه هنرهای مدرن پاریس گفته بود: « آثار حسین بهزاد حیثیتی تازه به مینیاتور ایرانی داده است.»
استاد گرانقدر بارها از آثار خود نمایشگاه های داخلی و خارجی گوناگونی در طول عمر خود برگزار کرد که مورد تحسین همگانی قرار گرفت. از جمله نمایشگاه «نگاه به گذشته» در موزه ایران باستان و هزاره ابن سینا را به صورت انفرادی برگزار کرد. همچنین آثار استاد توسط مجموعه داران هنری و یا موزه های جهان خریداری یا به نمایش گذاشته شده است.
استاد هنرمند حسین بهزاد در یک شب پاییزی در سال 1347 دیده از جهان فرو بست و در آرامگاه ابن بابویه شهر ری خاکسپاری شد.
شاگردان استاد بهزاد
از جمله شاگردان استاد می توان از استاد عباس معیری، امیرحسین قهرمانی، جعفر شجاع و مصطفی سهرابی نام برد که این هنرمندان همگی از استادان مینیاتور و نگارگری ایرانی هستند و زندگی خویش را صرف ایجاد آثار هنری در زمینه های گوناگون به شکل حرفه ای نموده اند.
ویژگی های سبک استاد بهزاد
سبک کار استاد بهزاد بر اساس مکتب اصفهان بود. یعنی توجه به طراحی و استفاده از رنگ های محدود اما ایشان به تلفیق این سبک با هنر اروپایی و حتی هنر شرق دور و چین پرداخت.
نوآوری ها و تحولات استاد بهزاد باعث بروز سبکی نو در نگارگری ایرانی شد که مختص خودش بود. چند مورد از آنها را ذکر می کنیم:
1- توجه به اصول آناتومی درحدی که به کل اثر آسیب نرساند. (تاثیر هنر اروپا)
2- استفاده از چهره های کاملا ایرانی به جای چهره های مغولی
3- استفاده از پرسپکتیو (توجه به اصل نزدیکی و دوری) به صورت بصری در اثر (تاثیر هنر اروپا)
4- پرهیز از شلوغی در زمینه کار و حذف ریزه کاری های غیر ضرور
5- تاکید بر طراحی، توجه دقیق به خطوط با پهن و باریک نمودن آنها
6- نمایش دادن حالات روحی درونی افراد به وضوح
7- استفاده از رنگ های محدود و درجه بندی های مختلف از یک رنگ در کار (تاثیر هنر چین)
8- بکار بردن قلم گیری سفید بر زمینه تیره
9- تغییر اندازه آثار نقاشی از اندازه یک کتاب به صورت یک تابلوی مستقل
10- طراحی سوژه های جدید در نقاشی از جمله مشاهیر ادبی، هنری و علمی
کتاب در مورد استاد بهزاد
کتابی با نام «رنج و رنگ» با موضوع هنر و شخصیت هنری استاد بهزاد که پدر مینیاتور معاصر ایران شناخته می شود توسط محمدرضا اسدزاده به رشته تالیف درآمده است.
باز نشر مطالب سایت پوپک تراول تنها با ذکر نام سایت /https://poopaktravel.com مجاز می باشد.