خانه دبیرالملک تهران، عمارت قاجاری در قلب عودلاجان
خانه دبیرالملک تهران یا خانه فراغت تهران یک بنای قاجاری زیبا در بافت تاریخی عودلاجان در محله سرچشمه است که میرزا محمد حسین خان فراهانی مالک آن بوده است. این عمارت دلنشین به عنوان «خانه اروپایی تهران قدیم» هم شناخته می شود. ایوان بلند، حوض فیروزه ای و تالار شاه نشین که فضای شاخص خانه است، مکان جذابی برای عکس گرفتن و لذت بردن در یک خانه قاجاری تهرانی است.
مطالب پیشنهادی: جاهای دیدنی تهران
درباره عودلاجان
بهتر است ابتدا با محله قدیمی عودلاجان آشنا شویم. محله عودلاجان با قنات های پرآب و باغ های زیبایش، محل زندگی اعیان و اشراف قاجاری بود و زمانی از بهترین محله های تهران قدیم برای سکونت محسوب میشد. حتی امروز هم می توان گذشته ی پر رونق آنرا از معماری خانه ها، عمارت های قدیمی و کوچه هایی که به نام بزرگان نامگذاری شده اند، تجسم کرد. سردرهای کاشیکاری، آجرچینی های زیبا و پلاک ها و کتیبه های قدیمی نشان از تمول صاحبان آنها می دهد. همچنین قسمت هایی از محله عودلاجان در دوران قاجار، محل سکونت یهودیان بوده و بازار و کنیسه های قدیمی منسوب به آنها هنوز هم موجود هستند.
این مکان تاریخی را هم ببینید: عمارت مسعودیه تهران، کاخ زیبای قاجاری
دبیرالملک فراهانی، منشی امیرکبیر
«دبیرالملک» لقب میرزا محمدحسین خان فراهانی، مستوفی دوران قاجار بود. مستوفی ها در واقع درآمدها و مخارج حکومتی را محاسبه می کردند. همچنین این افراد متصدی گردآوری مالیات نیز بودند که از جمله مشاغل پراهمیت زمان قاجار محسوب میشد. میرزا فراهانی روزگاری حاکم شهر اراک بوده و نیز به مدت چهار سال منشی امیرکبیر بوده است. دبیرالملک فردی ترقی خواه بود و از اندیشه های امیرکبیر حمایت میکرد. سرانجام به دلیل انتشار مطلبی انتقادآمیز از حکومت در سال 1278 ه.ق مورد غضب شاه قرار گرفت. احتمالا در یکی از اتاق های همین خانه متن انتقادی زیر را نوشته: «رفع معایب کشور دشوار نیست و به علت یاوه گویی نباید از ترقی دولت و آسایش ملت چشم پوشید.» میرزا فراهانی سپس از سال 1285 تا 1287 ه.ق تولیت آستان قدس رضوی را بر عهده گرفت.
خانه دبیرالملک تهران کجاست؟ آدرس
این خانه قدیمی به نشانی میدان بهارستان، پایین تر از چهار راه سرچشمه، کوچه قوام الحضور، خیابان جاویدی، کوچه حنیفی نژاد (فخر الملک) قرار دارد. امروز اگر در کوچه فخر الملک (حنیفی نژاد امروزی) قدم بزنید این عمارت قدیمی زیبا که بازسازی شده را براحتی می یابید. مشاهده مکان خانه دبیرالملک روی نقشه
مسیر خانه دبیرالملک با مترو
برای دسترسی راحت تر بهتر است ایستگاه مترو میدان بهارستان ( خط دو مترو صادقیه – فرهنگسرا) پیاده شوید و سپس حدود 15 دقیقه از مسیر میدان بهارستان، خ مصطفی خمینی، خ امیرکبیر تا چهارراه سرچشمه را پیاده روی کنید.
ساعت بازدید
خانه دبیرالملک تهران به عنوان یک مکان گردشگری، توسط شهرداری بازسازی شده و بازدید آن برای عموم آزاد و رایگان است.
ساعت بازدید همه روزه از 10 صبح تا 17 عصر می باشد.
معماری قاجاری عمارت دبیرالملک
پژوهشگران تهران قدیم، پیشینه این عمارت تاریخی را 140 سال می دانند. پس از آنکه دبیرالملک، منزل خود را در این کوچه ساخت، کوچه را به نام میرزا نصیرالدوله خان دبیرالمُلک نامیدند که در نقشه های دوران ناصرالدین شاه آمده است. اما با گذشت روزگار نام کوچه به «فخرالملک» تغییر میکند.
این عمارت تاریخی از بخش های مختلفی تشکیل شده است:
بیرونی، اندرونی، خزینه، آب انبار، مطبخ، ایوان بلند و وسیع، پنجره های ارسی، درگاه های متعدد، زیرزمین با طاق ضربی و آجری، حوض بزرگ هم در حیاط اندرونی و هم بیرونی، تزیینات سنتی مثل آیینه کاری و آجرکاری.
مکان پیشنهادی: موزه آبگینه و سفالینه های تهران
پلان خانه دبیرالملک
پلان این عمارت مستطیل شکل است و همه ویژگی های خانه های قاجاری، به غیر از هشتی و دالان را داراست. زیباترین و چشم گیرترین قسمت، حیاط اندرونی و ایوان خانه است. در دو طرف ایوان خانه، 4 در چوبی زیبا به صورت قرینه در درازای ایوان، پشت سر هم جا گرفته اند. پلکان ایوان نیز بلند و دوطرفه است که به زیبایی به حیاط میرسد. ورودی زیرزمین بنا هم زیر همین پلکان قرار گرفته است. از زیرزمین خانه به عنوان فضای خنک تابستانی استفاده می شده که دارای طاقچه های گرد ایرانی و ستون های آجری زیباست. پنجره های زیرزمین به سمت حیاط خانه باز می شود که نور و صفای خاصی به آن بخشیده است.
اتاق شاه نشین نمای اصلی عمارت را تشکیل می دهد که دارای معماری هم ایرانی و هم فرنگی است. اتاق ها تو در تو هستند و با راهرویی به هم متصل می شوند. اگر پلان خانه را از وسط به دوبخش تقسیم کنیم، هر دو طرف دقیقاً قرینه یکدیگرند. همچون سرای کاظمی اتاق شاه نشین درست در وسط ساختمان و فضاهای فرعی در کناره ها یا پشت شاه نشین قرار دارند.
البته یکی از جذابیت های این خانه قدیمی، حوض فیروزه ای با فواره آب در وسط آن است. روبروی حوض آبی رنگ هم دو باغچه بزرگ مستطیل شکل با درختان و گلهای زیبا قرار دارد. دیوارهای حیاط آجری با طرح هلالی است که دورتادور را زینت بخشیده است.
مکان پیشنهادی: سردر باغ ملی تهران
معماری داخلی تالار شاه نشین خانه‌ی دبیر الملک
اتاق شاه نشین خانه دبیرالملک زیباترین قسمت این خانه است و برای پذیرایی از مهمان تزیین شده، دارای پنجره های ارسی خوشرنگ و زیبایی است که در ترکیب با قالی ایرانی و نور خورشید طرحی رنگین کمانی را در فضا ایجاد می کند.
از دیگر جذابیت های شاه نشین، نمایش کرسی و نشستن خانواده به دور آن است که که با عروسک ها نمایش داده شده است و نیز تاقچه های ایرانی که با ساز سنتی، چلچراغ و تنگ و تابلوهای ایرانی تزیین شده است.
از اواسط دوران قاجار، شاهان به فرنگ رفتن علاقمند می شوند و به همین دلیل بعضی از عناصر معماری اروپایی در خانه های رجال و اعیان قاجاری از جمله منزل دبیرالملک مشاهده می شود.
این خانه که در سال 1384 به ثبت ملی رسیده است، پیش از بازسازی توسط شهرداری، لوکیشن سریال دکتر قریب بوده است. امروزه خانه دبیرالملک تهران به عنوان خانه فراغت تهران و یا خانه بازی و سرگرمی شناخته می شود. پروژه ای که البته تاکنون به صورت کامل اجرایی نشد و بیشتر به یک مکان توریستی و تاریخی تبدیل شده است.
مکان پیشنهادی: میدان مشق تهرن قدیم
خانه های تاریخی محله عودلاجان
اگر به محله عودلاجان سر زدید، بعد از بازدید از خانه دبیرالملک تهران، حتما به خانه پدر سالار، حمام نواب، بازارچه امامزاده یحیی، بازارچه صنایع دستی عودلاجان، سرای کاظمی و امامزاده یحیی و چنار قدیمی 900 ساله آن هم سری بزنید.
کافه و رستوران های نزدیک عمارت دبیرالملک
در محله عودلاجان می توانید در یک عمارت قاجاری که به کافه و رستوران تبدیل شده از فضای تهران قدیم لذت ببرید. رستوران نان و نمک فخرالملوک که تنها چند قدم پیاده با خانه دبیرالملک فاصله دارد. همچنین مهمان خانه پهلوان رزاز که دارای چایخانه و رستوران زیبایی است، از ساعت 11 صبح تا شب آماده پذیرایی است. مشاهده مکان روی نقشه
باز نشر مطالب سایت پوپک تراول تنها با ذکر نام سایت /https://poopaktravel.com مجاز می باشد.